İnme Sonrası Yorgunluğun Fiziksel Fonksiyonlar, Depresyon-Anksiyete ve Fonksiyonel Bağımsızlık Üzerine Etkisi
Effect of Poststroke Fatigue on Physical Functions, Depression-Anxiety and Functional Independence
Received Date : 29 Jun 2021
Accepted Date : 30 Nov 2021
Available Online : 07 Dec 2021
Ayça UTKAN KARASUa, Gülçin KAYMAK KARATAŞa
aGazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon ABD, Ankara, TÜRKİYE
Doi: 10.31609/jpmrs.2021-85191 - Makale Dili: TR
J PMR Sci. 2022;25(2):173-80
ÖZET
Amaç: Bu çalışmanın amacı inme sonrası yorgunluk (İSY) gelişimindeki
risk faktörlerini araştırmak; İSY’nin fiziksel fonksiyonlar, depresyon, anksiyete
ve fonksiyonel bağımsızlık üzerine etkisini incelemektir. Gereç ve Yöntemler:
Çalışmaya yatarak tedavi edilen 18 yaşından büyük, subakut ve kronik inmeli 43
hasta dahil edildi. Yorgunluk, yorgunluk şiddet ölçeği (YŞÖ) kullanılarak değerlendirildi.
Yorgunluğun fiziksel, kognitif ve psikososyal etkisini değerlendirmek
için yorgunluk etki ölçeği (YEÖ) kullanıldı. Depresyon ve anksiyete, hastane
anksiyete ve depresyon ölçeği (HADÖ) ile değerlendirildi. Fonksiyonel değerlendirme,
fonksiyonel bağımsızlık ölçeği motor (FBÖ-M) ve fonksiyonel bağımsızlığı
ölçeği kognitif (FBÖ-K) ölçekleri ile yapıldı. Hastaların ambulasyon
durumu fonksiyonel ambulasyon sınıflaması (FAS) ile değerlendirildi. Fiziksel
zindelik ve dayanıklılık 3 dakika yürüme testi (3DYT) ile ölçüldü. Atiklik ve yürüme
hızı 10 metre yürüme hızı (10MYH) ile değerlendirildi. Bulgular: Hastaların
%69,8’inde yorgunluk, %55,8’inde depresyon mevcuttu. Yorgun olanlarla
olmayanların karşılaştırılmasında yaş, cinsiyet, inme süresi, lezyon yeri, etkilenen
vücut yarısı, inme etiyolojisi, 10MYH, 3DYT, HADÖ, FBÖ-K, FBÖ-M benzerdi
(p>0,05). YŞÖ ile hasta yaşı arasında zayıf, pozitif bir korelasyon izlendi
(r=0,304, p=0,047). YŞÖ ile 3DYT ve 10MYH arasında negatif korelasyon vardı
(r=-0,369, p=0,015 ve r=-0,337, p=0,041, sırasıyla), YŞÖ ile YEÖ ve yorgunluk
etki ölçeğinin fiziksel subskalası (YEÖ-F) arasında pozitif korelasyon izlendi
(r=0,465, p=0,002 ve r=0,339, p=0,026, sırasıyla). Cinsiyet, yaş, inme üzerinden
geçen süre, inme etiyolojisi, etkilenen vücut yarısı ve depresyon varlığının İSY
gelişiminde belirgin etkisi olmadığı görüldü. Sonuç: İnme hastalarında sık görülen
yorgunluk, yürüme hızı ve mesafesi gibi fiziksel fonksiyonları olumsuz yönde
etkiler. Depresyon-anksiyete ve fonkisyonel bağımsızlık gibi yorgunlukla karşılıklı
olarak etkileşebilecek klinik parametreler açısından ise net bir fark olduğunu
söylemek güçtür.
Anahtar Kelimeler: İnme; yorgunluk; depresyon; fonksiyonel durum
ABSTRACT
Objective: To investigate the risk factors in the development of
post-stroke fatigue (PSF) and to examine the effects of PSF on physical functions,
depression, anxiety, and functional independence. Material and Methods:
The study included 43 adult patients with subacute and chronic stroke. Fatigue
severity scale (FSS) and fatigue impact scale (FIS) were used to evaluate fatigue
and the effects of fatigue related limitations (physical, cognitive, psychosocial).
Depression and anxiety were evaluated with the hospital anxiety- depression scale
(HADS). Functional performance was assessed with functional independence
measure-motor (FIM-M) and functional independence measure-cognitive (FIMC)
scales. Functional ambulation classification was used to evaluate the ambulation.
3-minute walk test (3MWT) and 10-meters walking speed test (10MWS)
were used to evaluate fitness, endurance, agility and walking speed. Results: Fatigue
and depression were present in 69.8% and 55.8% of the patients respectively.
There was no difference in age, gender, duration of stroke, lesion site,
affected body half, stroke etiology, 10MWS, 3MWT, HADS, FIM-C, FIM-M in
comparison to those who were fatigued and those who were not (p>0.05). A positive
correlation was observed between FSS and age, FIS, physical subscale of FIS
(r=0.304, p=0.047; r=0.465, p=0.002; r=0.339, p=0.026 respectively). There was
a negative correlation between FSS and 3MWT and 10MWS (r=-0.369, p=0.015
and r=-0.337, p=0.041, respectively). Gender, age, time since stroke, stroke etiology,
affected body side and depression didn’t have a significant effect on PSF.
Conclusion: PSF is a common problem that affects physical functioning such as
walking speed and distance negatively.
Keywords: Stroke; fatigue; depression; functional status